Тақырып бойынша ата-аналарға кеңес беру: "Мектепке дейінгі мекемеге бейімделу".

Қайырлы күн! Құрметті ата-аналар!
          Көп жағдайда баланың балабақшаға түсуі оның өмірдің жаңа нормалары мен ережелеріне бейімделу проблемасымен бірге жүреді және барлық балалар оны сәтті жеңе бермейді.
Балабақшаға қатты бейімделудің себептері мыналар болуы мүмкін:
1. Отбасында балабақша режиміне сәйкес келетін режимнің болмауы.
2. Балада ерекше әдеттердің болуы.
3. Өзіңізді ойыншықпен айналыса алмау.
4. Мәдени-гигиеналық дағдылардың сәйкес келмеуі.
5. Баланың бейтаныс балалармен және ересектермен қарым-қатынас жасау тәжірибесінің болмауы.
6. Дамудың дағдарыстық кезеңі. 3 жасында жаңа жағдайларға бейімделу қиынырақ және ұзаққа созылады.
7. Денсаулығында ауытқулардың болуы (неврологиялық және соматикалық статустар жағынан).

Мектепке дейінгі білім беру мекемесіне бейімделу кезеңінде балаға қалай көмектесуге болады?
1. Мүмкін болса, баланың әлеуметтік шеңберін кеңейтіңіз, оған бейтаныс адамдардан қорқуды жеңуге көмектесіңіз.
2. Балаға ойыншықтарды түсінуге көмектесу: олармен іс-әрекетті көрсету, баланы бірлескен ойынға тарту.
3. Баланың іс-әрекетінде еліктеуді дамыту: "біз Торғай сияқты ұшамыз", "қоян сияқты секіреміз".
4. Басқа адамға хабарласуды, ойыншықпен бөлісуді, жылаған адамды аяуды және т. б. үйрету.
5. Баланы балабақшаға беру керек деген өкінішті сөздерге жол бермеңіз.
6. Өзіне-өзі қызмет етуге үйрету, өзін-өзі басқару әрекеттерін ынталандыру.
7. Балаңызға балабақшаға сүйікті ойыншығын беріңіз, оны балабақшада қалдырып, таңертең онымен қайта кездесуге тырысыңыз. Егер бала бұған келіспесе, ойыншық онымен бірге күнделікті жүрсін және сол жерде басқалармен таныссын. Балабақшада ойыншықпен не болғанын, онымен кім дос болғанын, кім ренжігенін, қайғылы болғанын сұраңыз. Осылайша сіз балаңыздың балабақшаға қалай үйренетіні туралы көп нәрсені білесіз.
8. Балаңызбен балабақшада үй ойыншықтарымен ойнаңыз, олардың кейбіреулері баланың өзі болсын. Бұл ойыншықтың не істеп жатқанын бақылаңыз, балаңызбен бірге оған достар табуға көмектесіңіз және ойын арқылы балаңыздың мәселелерін шешіңіз. Ойынды оң нәтижелерге бағыттаңыз.
 Көбінесе көптеген балаларда балабақшаға келу ашуланшақтықпен бірге жүреді. Бұл жағдайда психолог кеңес береді:

1. Есіңізде болсын, тіпті ең керемет ата-аналар да осындай жағдайға тап болуы мүмкін.
2. Сабырлы болуға тырысыңыз, балаға жанашырлық білдіріңіз. Бала сізді бірінші рет естімейді, бірақ бұл фразаны 20 рет қайталай отырып, сіз кішкентайыңызға жетесіз.
3. Сіз баланы қолыңызға алуға тырысып, оны құшақтап, оның аяқталуын күте аласыз, жанашырлығыңызды білдіре аласыз, жақсырақ бір жиі қайталанатын сөйлеммен.
4. Егер ашуланшақтық қызып тұрса, баланың ауаға жеткен сәтін жақсартыңыз және өте мәнерлі және қызықты оқиғаны айта бастаңыз.

Баланы игерілген іс-әрекеттерде үнемі жаттықтыру, оны ынталандыру, кем дегенде орындауға тырысқаны үшін оң баға беру маңызды.

Педиатрия институты әзірлеген бейімделу критерийлері

Оңай бейімделу дәрежесі

Мектепке дейінгі білім беру мекемесінде болған жиырмасыншы күні ұйқы қалыпқа келеді, бала қалыпты тамақтанады. Көңіл-күй сергек, таңертеңгі жылаумен үйлесуге қызығушылық танытады. Жақын ересектермен қарым-қатынас бұзылмайды, бала қоштасу рәсімдеріне бой алдырады, тез алаңдайды, басқа ересектерге қызығушылық танытады. Балаларға деген көзқарас немқұрайлы да, қызығушылық та болуы мүмкін. Ересек адамның қатысуымен айналасындағыларға деген қызығушылық екі апта ішінде қалпына келеді. Сөйлеу баяулайды, бірақ бала жауап беріп, ересек адамның нұсқауларын орындай алады. Бірінші айдың аяғында белсенді сөйлеу қалпына келеді. Аурушаңдық бір реттен артық емес, он күннен аспайтын мерзімде, асқынусыз. Салмақ өзгермейді. Невротикалық реакциялардың белгілері және вегетативті жүйке жүйесінің қызметіндегі өзгерістер жоқ.

Бейімделудің орташа деңгейі

Жалпы жағдайдағы бұзушылықтар айқынырақ және ұзағырақ көрінеді. Ұйқы 20-40 күннен кейін қалпына келеді, ұйқының сапасы да зардап шегеді. Тәбет 20-40 күннен кейін қалпына келеді. Көңіл-күй бір ай бойы тұрақсыз, күні бойы жылайды.  Мінез-құлық реакциялары мектепке дейінгі білім беру мекемесінде болған 30-шы күні қалпына келтіріледі. Жақын адамдарға деген көзқарас эмоционалды түрде қозғалады (жылау, ажырасу және кездесу кезінде айқайлау). Балаларға деген көзқарас әдетте немқұрайлы, бірақ сонымен бірге қызығушылық тудыруы мүмкін. Сөйлеу қолданылмайды немесе сөйлеу белсенділігі баяулайды. Ойында бала алған дағдыларын пайдаланбайды, ойын ситуациялық.    Ересектерге деген көзқарас таңдамалы. Ауру екі есеге дейін, он күннен аспайтын мерзімде, асқынусыз. Салмақ өзгермейді немесе аздап төмендейді. Невротикалық реакциялардың белгілері пайда болады: ересектермен және балалармен қарым-қатынаста селективтілік, белгілі бір жағдайларда ғана байланыс. Вегетативті жүйке жүйесінің өзгеруі: бозару, тершеңдік, көз астындағы көлеңкелер, жанып тұрған щектер, терінің қабығы (диатез) 1,5-2 апта ішінде.

Бейімделудің ауыр дәрежесі

Бала жақсы ұйықтамайды, ұйқы қысқа, айқайлайды, Ұйқыда жылайды, көз жасымен оянады; тәбет қатты және ұзақ уақыт бойы төмендейді, тамақтанудан тұрақты бас тарту, невротикалық құсу, нәжістің функционалды бұзылуы, бақылаусыз нәжіс пайда болуы мүмкін. Көңіл-күй немқұрайлы, нәресте көп және ұзақ жылайды, мінез-құлық реакциялары мектепке дейінгі мекемеде 60-шы күні қалыпқа келеді. Жақындармен қарым - қатынас эмоционалды түрде қозғалады, практикалық өзара әрекеттесуден айырылады. Балаларға деген көзқарас-балалардан аулақ болу, аулақ болу немесе агрессияны көрсету. Қызметке қатысудан бас тарту. Сөйлеу қолданылмайды немесе сөйлеу дамуының 2-3 кезеңге кешігуі бар. Ойын ситуациялық, қысқа мерзімді.

Бейімделудің ауыр дәрежесі екі нұсқада көрінуі мүмкін:

1) жүйке - психикалық дамуы 1-2 тоқсанға артта қалады, респираторлық аурулар үш реттен артық, мерзімі 10 күннен асады, бала өспейді және 1-2 тоқсан ішінде салмақ қоспайды.

2) үш жастан асқан, жиі ауыратын, ересектер тарапынан гиперопекасы бар отбасылардан шыққан, бүркемеленген, отбасында орталық орын алатын балалар. Мінез - құлық реакциялары мектепке дейінгі білім беру мекемесінде 3-4 айға дейін қалыпқа келеді, жүйке - психикалық даму 2-3 тоқсанға артта қалады (бастапқы кезеңнен), өсу мен салмақтың өсуі баяулайды.

Невротикалық реакциялар:
- құсу,
- жеке заттарға тәуелділік,
- қорқыныштың болуы, 
- басқарылмайтын мінез-құлық,
- ересектерден жасыруға деген ұмтылыс,
- истерикалық реакциялар.